Umowne prawo odstąpienia może być powiązane z niepewnym a więc warunkowym zdarzeniem np. nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Obwarowanie skutków nienależytego wykonania umowy prawem odstąpienia nie może być jednak nieograniczone w czasie albowiem niepewność wykonania tego prawa na końcowym etapie umowy z powołaniem np. na nienależyte wykonanie umowy na początkowym etapie jej trwania godzi w zasadę trwałości stosunku prawnego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2012 r. V CSK 417/11). Zamawiający będzie uprawniony do odstąpienia od umowy w wypadku realizacji przedmiotu umowy w sposób zagrażający prawidłowości i terminowości wypełnienia zobowiązań zamawiającego.
Zasada swobody umów pozwala na umowne rozszerzenie uprawnień inwestora na wypadek odstąpienia od umowy, w tym z powodu wadliwego sposobu wykonania umowy o roboty budowlane, gdyż jest to w istocie rozszerzenie uprawnień w stosunku do postanowień ustawy dotyczących rękojmi. Kodeks cywilny w art. 636 § 1 KC stosowany odpowiednio do umów o roboty budowlane (art. 656 § 1 KC) przewiduje wprawdzie alternatywę rozłączną uprawnień w takim przypadku a więc skorzystanie z uprawnienia do odstąpienia od umowy wyklucza powierzenie wykonania innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie (zob. odpowiednio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2008 r. sygn. akt IV CNP 147/07), jednakże zasada swobody umów pozwala rozszerzyć zakres odpowiedzialności przyjmującego zamówienie także na wypadek odstąpienia od umowy na podstawie ustawy. Dopuszczalne jest więc przyjęcie przez wykonawcę w umowie ryzyka poniesienia wyższych kosztów dokończenia inwestycji a więc przyjęcie dodatkowego zakresu odpowiedzialności za realizację obiektu.
W sytuacji bowiem konieczności realizacji harmonogramu oczywiste jest, że szybkie znalezienie nowego wykonawcy może wiązać się z większymi kosztami. Takie koszty (zakładając, że nie są nadmiernie wygórowane) będą pozostawały w normalnym związku przyczynowo skutkowym z nienależytym sposobem wykonania umowy. Ponadto umowa mogła przewidywać, że taka konsekwencja nastąpi jeżeli zostaną stwierdzone opóźnienia prac w stosunku do harmonogramu. Skoro bowiem dopuszczalne jest przez umowę przyjęcie przez dłużnika odpowiedzialności za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi, to tym bardziej dopuszczalne jest przyjęcie przez dłużnika odpowiedzialności za okoliczności, które wiążą się ze sposobem wykonywania przez niego zobowiązania.
Zamawiający może więc odstąpić od umowy także z tej przyczyny, że wykonawca realizował przedmiot umowy w sposób zagrażający prawidłowości i terminowości wypełniania zobowiązań zamawiającego, m.in. gdy zostaną stwierdzone opóźnienia prac w stosunku do harmonogramu.
Odstąpienie od realizowanej umowy o roboty budowlane, częściowe wykonanie której wiąże się z trudnościami w przywróceniu stanu poprzedniego, zazwyczaj ma charakter częściowy. Ogranicza się bowiem do niewykonanej części umowy i prac realizowanych z istotnymi wadami. Pogląd ten został w szczególności przyjęty przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 listopada 2005 r., sygn. akt V CK 350/05, jak też w wyroku z dnia 19 marca 2004 r., sygn. akt IV CK 172/03. Częściowe odstąpienie od umowy nie oznaczało, aby wykonawca nie był uprawniony do części wynagrodzenia za prace wykonane przed złożeniem takiego oświadczenia na podstawie art. 635 KC w sytuacji, gdy nie zostało w tej sprawie wykazane, aby prace wykonane przez pozwanych były wadliwe, zwłaszcza że wykonawcy nie byli wzywani do usunięcia konkretnych wad w wyznaczonym terminie. Nie wypowiadając umowy w zakresie wykonanych prac, inwestor nie mógł też zostać zwolniony z obowiązku zapłacenia wykonawcy wynagrodzenia za prace prawidłowo wykonane w wysokości ustalonej przez strony w umowie.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.