Odstąpienie przez zamawiającego od umowy skutkuje obowiązkiem zapłaty należnego wykonawcy, ustalonego w sposób wskazany w umowie, części wynagrodzenia. W przypadku ustalenia wynagrodzenia jako ryczałtu, część ta powinna być określona w proporcji obejmującej stosunek wartości robót wykonanych zgodnie z umową do wartości całości wynagrodzenia ryczałtowego (tak wyrok SN z dnia 14 października 2015 r., V CSK 720/14, wyrok SA w Białymstoku z dnia 11 września 2015 r., I ACa 696/14, wyrok SA w Krakowie z dnia 6 marca 2014 r., I ACa 34/13). Świadczenie wykonawcy z umowy o roboty budowlane ma charakter podzielny. Odstąpienie od umowy odnosi skutek na przyszłość. Dotyczy więc tych prac budowlanych, które nie zostały wykonane, jak również tych, które zostały zrealizowane wadliwie (wyrok SA w Warszawie z dnia 7 listopada 2014 r., I ACa 648/14).
Jeżeli wolą stron było, by za roboty przyjęte do wykonania wykonawca otrzymał wynagrodzenie ryczałtowe, a roboty nie zostały wykonane w całości lecz w części, to wynagrodzenie należne wykonawcy winno być określone proporcjonalnie do wykonania. Przy czym zaznaczyć należy, że świadczenie wykonawcy jest podzielne w rozumieniu art. 379 § 2 KC, jednakże z uwagi na naturę świadczenia jego zwrot nie jest możliwy, ustanie zatem stosunku umownego wobec skutecznego odstąpienia od umowy nie powoduje obowiązku rozliczenia się stron na zasadach ogólnych wynikających z art. 494 § 1 KC. Skutkuje ono obowiązkiem zapłaty wykonawcy odpowiedniej części wynagrodzenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 1985rr., sygn. akt II CR 494/84, Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 grudnia 2015 r., sygn. akt I ACa 463/15, Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 11 września 2015 r., sygn. akt I ACa 696/15).
Odstąpienie od umowy nie znosi zobowiązań z niej wynikających z mocą wsteczną, a jedynie przekształca ich treść w zobowiązanie do zwrotu już spełnionych świadczeń oraz do dalszych rozliczeń między stronami (por. SN w wyroku z dnia 25.02.2015 r., IV CSK 395/14), szczególnie wtedy, gdy umowa w znacznej części została już wykonana. Odstąpienie od umowy dokonane przez inwestora powinno pozostać prawnie irrelewantne w kontekście obowiązku inwestora spełnienia wzajemnego świadczenia pieniężnego i nie anulować tego obowiązku. Świadczenie wykonawcy wynikające z umowy o roboty budowlane jest podzielne (art. 379 § 2 KC), przy czym z uwagi na naturę świadczenia, nie jest możliwy jego zwrot. Ustanie stosunku umownego przed wykonaniem uzgodnionego w nim przedmiotu robót nie powoduje zatem, obowiązku rozliczenia stron na zasadach ogólnych przyjętych dla zobowiązań z umów wzajemnych (art. 494 § 1 KC). Odstąpienie przez zamawiającego od umowy bądź inny sposób rozwiązania stosunku umownego skutkuje obowiązkiem zapłaty należnej wykonawcy, ustalonej w sposób wskazany w umowie, części wynagrodzenia (wyrok SA w Białymstoku z dnia 11.09.2015 r., I A Ca 696/14).
Strona, która odstępuje od umowy zobowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co uzyskała na podstawie umowy. Taka regulacja jest konsekwencją tego, że wskutek odstąpienia, powstaje taki stan jakby umowa w ogóle nie została zawarta, czyli umowa nie wywiera skutków prawnych od początku. W takim wypadku umowa łącząca strony nie wywiera skutków prawnych i jej ustalenia nie mogą być podstawą dla ustalenia wartości świadczenia. Zwrot świadczenia, które uzyskała na podstawie umowy jest niemożliwy w naturze, dlatego jest ona zobowiązania zwrócić wykonawcy równowartość tego świadczenia obliczonego po cenach rynkowych, co sprowadza się do wyliczenia kosztorysowej wartości wykonanych przez niego robót (por. SN w wyroku z dnia 23.01.2015 r., V CSK 197/14, i wyrok z dnia 14.10.2015 r., V CSK 720/14).
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.