Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Z treści przytoczonego przepisu wynika wyraźnie pierwszeństwo fizycznego podziału rzeczy wspólnej między współwłaścicieli. Jest to więc podstawowy sposób zniesienia współwłasności, podlegający rozważeniu w pierwszej kolejności, w sądowym postępowaniu o zniesienie współwłasności. Oznacza to, że jeżeli współwłaściciele nie żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty albo sprzedania stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego, sąd powinien ustalić, czy istnieje fizyczna i prawna możliwość podziału. Dopuszczalność fizycznego podziału rzeczy wspólnej wyłącza przy tym jedynie sprzeczność tego podziału z przepisami ustawy, ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy bądź sytuacja, w której podział pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Jeżeli nie zachodzi żadna w ww. okoliczności wyłączających dopuszczalność podziału fizycznego rzeczy wspólnej, sąd powinien brać pod uwagę przede wszystkim ten właśnie sposób wyjścia z niepodzielności.
W sytuacji, gdy przedmiotem zniesienia współwłasności jest działka siedliskowa, istotne znaczenie ma ocena z punktu widzenia zgodności lub sprzeczności ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości. Zwracał na to uwagę Sąd Najwyższy w wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne z dnia 15 grudnia 1969 r., I C III CZP 12/69 (OSNCP z 1970 r., z. 3, poz. 39), wyjaśniając, że podział siedliska jest dopuszczalny w zasadzie wtedy, gdy ze względu na powierzchnię i kształt siedliska można przydzielić poszczególnym współwłaścicielom działki nadające się do postawienia na nich budynków mieszkalnych i gospodarczych niezbędnych do racjonalnego użytkowania przydzielonych im części nieruchomości. Wytyczne te, choć utraciły swój wiążący charakter, zachowały walor dokonanej w nich wykładni. Wymaganiom zgodności ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy bowiem nie czyni zadość podzielenie małej działki na działki znikomej wielkości, pozbawione wszelkiego funkcjonalnego znaczenia, dzielenie małej działki linią wielokrotnie łamaną, tworzenie maleńkich enklaw usytuowanych wewnątrz innych działek, czy tworzenie odrębnych nieruchomości z maleńkiego kawałka gruntu zajętego bezpośrednio pod sam budynek (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1974 r., III CRN 373/73, PUG z 1975 r., nr 1, s. 24).
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.