Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie. Ta wyjątkowość może się wyrażać w fakcie, że zamiana dożywocia na rentę nie doprowadzi do należytego rezultatu, ale może być również skutkiem drastycznego naruszania przez zobowiązanego zasad współżycia społecznego. Brak realizacji świadczeń z umowy dożywocia, drastyczne stosunki między stronami, a w szczególności porzucenie dożywotnika jest wypadkiem wyjątkowym uzasadniającym rozwiązanie tej umowy.
Naganność zachowań zobowiązanego należy oceniać w kontekście ukształtowanych i zaakceptowanych relacji łączących strony nie tylko po dacie zawarcia umowy, ale również w okresie wcześniejszym. Specyficzność wzajemnych odniesień może dawać asumpt do stwierdzenia, że w konkretnej sytuacji są one przyjęte i dopuszczalne, a w innej należy je traktować jako niewskazane i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wyjątkowość wypadku nie może sprowadzać się tylko do drastycznych przejawów uniemożliwiających bezpośrednią styczność stron umowy. Taki wypadek może zaistnieć także wtedy, jeżeli zobowiązany z umowy dożywocia porzuca nieruchomość bez zamiaru powrotu, pozostawiając dożywotników bez opieki i bez świadczeń, których zakres określa umowa.
W praktyce przyjmuje się jednak, że jeżeli tylko dożywotnik swoją postawą doprowadził do jej wytworzenia się, to rozwiązanie umowy przez sąd kolidowałoby z umownym charakterem stosunku dożywocia, pozostawiałoby bowiem jednej tylko stronie pełną swobodę doprowadzenia do rozwiązania umowy. Przy ocenie szczególnych okoliczności warunkujących rozwiązanie umowy, w razie potwierdzenia faktu nieodwracalnego zerwania wzajemnych stosunków, podlega badaniu ewentualna wina spowodowania takiego stanu rzeczy.
Sprzedaż nieruchomości
Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa. Wywłaszczeniu nieruchomości obciążonej dożywotnim użytkowaniem nie można przypisać skutków zbycia. Możliwość dochodzenia roszczenia o zamianę prawa dożywocia na rentę nie jest uzależniona od wykazania, że sytuacja dożywotnika uległa faktycznemu pogorszeniu wskutek zbycia nieruchomości obciążonej. Z żądaniem zamiany prawa dożywocia na rentę może wystąpić wyłącznie dożywotnik, bez względu na to, czy jest zbywcą nieruchomości. Uprawnienie może być dochodzone względem któregokolwiek nabywcy nieruchomości, a nie tylko względem tego, który nabył nieruchomość bezpośrednio od podmiotu zobowiązanego z tytułu umowy o dożywocie. Oznacza to, że uprawnienie przysługuje nie tylko w przypadku, gdy nieruchomość obciążona jest zbywana przez osobę, która nabyła jej własność na podstawie umowy o dożywocie lub w wykonaniu wynikającego z niej zobowiązania, lecz w każdym przypadku, w którym jest ona zbywana, a zamiana na rentę nie nastąpiła wcześniej.
Bezskuteczność względna umowy dożywocia
Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.