Umowne lub sądowe zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności

Umowne lub sądowe zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności

Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele. Sprzeczność podziału gospodarstwa z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej zachodzi wtedy, gdy reguły te przemawiają przeciwko podziałowi, np. gdyby istniała szansa na podjęcie towarowej produkcji rolnej w działowym gospodarstwie, a podział doprowadziłby do powstania nieżywotnej jednostki, która ze względu na obszar, brak siedliska, inwentarza oraz na inny zawód, brak zainteresowań, z góry skazana byłaby na wyłączenie z produkcji rolnej. Jeśli sąd znosi współwłasność gospodarstwa poprzez jego podział, musi to zrobić z uwzględnieniem prawidłowej gospodarki rolnej. Sprzeczność z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej musi być bowiem oceniana w odniesieniu do realiów danego stanu faktycznego.

Brak zgody współwłaścicieli

W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela. Jeżeli warunki przewidziane spełnia kilku współwłaścicieli albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia. Na wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Sprzedaż gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa. Przy przyznaniu gospodarstwa rolnego jednemu ze współwłaścicieli, sąd powinien mieć na względzie zachowanie odpowiedniej struktury agrarnej gospodarstwa rolnego, jego efektywności oraz interesy bytowe wszystkich współwłaścicieli. Udowodnienie przesłanki zamieszkiwania w gospodarstwie rolnym, wymaga wykazania, że uprawniony zajmował w tym gospodarstwie pomieszczenie, będące jedynym mieszkaniem, w którym koncentrowały się jego życiowe interesy.

Spłaty z współwłasności

Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności;

2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty..

Beneficjentem  przywileju obniżenia wysokości spłaty przy zniesieniu współwłasności można być jedynie wtedy, gdy wykaże się, że spłata pełnej wartości udziału zagraża prawidłowemu prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Taki stan rzeczy będzie miał miejsce wówczas, gdy przedmiotem podziału jest gospodarstwo rolne, które ma przynajmniej potencjalną możliwość służenia produkcji rolnej oraz, z którego dochodów współwłaściciel, któremu zostało ono przyznane na własność, będzie dokonywał dopłat lub spłat na rzecz jego byłych współwłaścicieli.

Sam fakt jednoczesnego wykonywania przez współwłaściciela innej pracy poza rolnictwem oraz fakt zamieszkiwania w innej miejscowości niż ta, w jakiej położone jest gospodarstwo, w którym on także pracuje, nie stoi na przeszkodzie przyznaniu mu spłaty. Konieczne jest natomiast wykazanie, że pomimo pełnienia innej pracy współwaściciel pracuje w gospodarstwie rolnym w zakresie niezbędnym z punktu widzenia prawidłowej gospodarki, i to mimo zamieszkiwania w innej miejscowości.

Wyrównanie spłat

Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu lat od chwili zniesienia współwłasności, jest obowiązany pozostałym współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać - proporcjonalnie do wielkości ich udziałów - korzyści uzyskane z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa.

Dalsze zamieszkiwanie współwłaściciela

Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni - nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.  Do uprawnień wynikających z przepisów paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.

Przedawnienie

Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.

Nabycie udziału we współwłasności

Czynności prawne określające zarząd i sposób korzystania z rzeczy wspólnej albo wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności odnoszą skutek także względem nabywcy udziału, jeżeli nabywca o nich wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. To samo dotyczy wypadku, gdy sposób korzystania z rzeczy został ustalony w orzeczeniu sądowym.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz