Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez spłaty i ich obniżenie

Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez spłaty i ich obniżenie

Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia. Porozumienie współwłaścicieli może być dowolne, tzn. nie ma żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o sposób i zakres ustalenia spłat W braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Punktem wyjścia jest wysokość spłat obliczona w oparciu o ceny rynkowe stosownie do wielkości udziałów. Stopień obniżenia może być różny w odniesieniu do poszczególnych współwłaścicieli. W żadnym razie nie jest natomiast możliwe podwyższenie spłat. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności;

2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

Obniżenie spłat nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty.

Obniżenie spłat gospodarstwa rolnego

Zawsze należy rozważyć interesy zarówno współwłaściciela zobowiązanego do spłat, jak i współwłaścicieli uprawnionych do ich otrzymania. Współwłaściciel zobowiązany do spłat z gospodarstwa rolnego może domagać się ich obniżenia, jeżeli wykaże, że spłata pełnej wartości udziału zagraża prawidłowemu prowadzeniu gospodarstwa rolnego, co ma miejsce wówczas, gdy przedmiotem podziału jest gospodarstwo rolne, które ma przynajmniej potencjalną możliwość służenia produkcji rolnej oraz, z którego dochodów współwłaściciel, któremu przyznano gospodarstwo na własność będzie dokonywał dopłat lub spłat na rzecz jego byłych współwłaścicieli. Dopłata lub spłata, w świetle konstytucyjnej zasady ochrony mienia, powinna odpowiadać realnej rynkowej wartości udziału we współwłasności, a jedynie wyjątkowo prawodawca kierując się szczególnymi względami może wprowadzić regułę pozwalającą na obniżenie spłaty współwłaściciela.

Regulacja pozwalająca na obniżenie spłaty ma na celu ochronę gospodarstwa rolnego; w oznaczonych bowiem okolicznościach egzekwowanie pełnej wartości udziału we współwłasności mogłoby stanowić nadmierne obciążenie finansowe dla zobowiązanego i podważyć gospodarczą rację bytu gospodarstwa rolnego. Istotne jest więc to, czy będące przedmiotem podziału gospodarstwo rolne rzeczywiście służy bądź ma potencjalną zdolność służenia produkcji rolnej, z której dochodów właściciel będzie spłacał współwłaścicieli tego gospodarstwa. Należy jednak zauważyć, że obniżenie spłat musi być zawsze utrzymane w rozsądnych granicach, chroniących egzystencję i zdolność gospodarczą rolnika zobowiązanego.

Czasami zły stan gospodarstwa, jego mała wielkość i niska dochodowość wpływają na określenie niskiej wartości, a ponadto powodują, że spłata może zostać znacząco obniżona w stosunku do wartości obliczonej od tej niskiej wartości.

Sprzedaż gospodarstwa rolnego przed upływem pięciu lat

Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu lat od chwili zniesienia współwłasności, jest obowiązany pozostałym współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać - proporcjonalnie do wielkości ich udziałów - korzyści uzyskane z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa. Czyli szybkie zbycie gospodarstwa powoduje, że brak jest powodów, by współwłaściciel, który ostatecznie jedynie przejściowo był właścicielem gospodarstwa, miał uzyskiwać korzyść kosztem innych współwłaścicieli. Należy uznać, że w wypadku, gdyby z góry było wiadomo, że współwłaściciel dokona szybkiego zbycia gospodarstwa rolnego (np. współwłaściciel złożył takie oświadczenie przed sądem albo ustalono, że zawarł już umowę przedwstępną zbycia gospodarstwa rolnego), wyłączone jest obniżenie przez sąd spłat należnych współwłaścicielom. Skoro zbycie zapewnia racjonalne gospodarowanie, nieuzasadnione byłoby "karanie" właściciela utratą korzyści, jakie uzyskał z obniżonych spłat.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz