Zadatek i zaliczka w umowie o roboty budowlane i dzieło

Zadatek i zaliczka w umowie o roboty budowlane i dzieło

Zadatek jest obok umownego prawa odstąpienia, odstępnego i kary umownej pewnym dodatkowym zastrzeżeniem umownym, oddziałującym na zawiązany przez strony stosunek kontraktowy. W potocznym i szerokim tego słowa znaczeniu, zadatek oznacza również pewną sumę pieniężną lub rzecz, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Zadatek stanowi odpowiednik odszkodowania na wypadek, gdy zawarta pomiędzy stronami umowa nie zostanie wykonana. Podstawową funkcją zadatku jest więc dyscyplinowanie stron w dotrzymaniu zaciągniętego zobowiązania. Przedmiotem zadatku może być zarówno określona kwota pieniężna (zadatek pieniężny), jak i pewna rzecz ruchoma. Wręczenie i przyjęcie przy zawarciu umowy określonej sumy pieniężnej lub rzeczy należy interpretować jako zastrzeżenie zadatku. Przedstawiona reguła interpretacyjna i związane z nią konsekwencje prawne znajdują jednak zastosowanie o tyle tylko, o ile nic innego nie wynika z ustaleń stron, bo strony umowy mogą bowiem inaczej pojmować takie wręczenie pieniędzy.

Zadatek a zaliczka

W praktyce najczęściej zadatek jest mylony z zaliczką. Pojęcie to nie ma charakteru normatywnego; powszechnie przyjmuje się jednak, że oznacza ono częściową zapłatę na poczet świadczenia. W konsekwencji, jeżeli świadczenie drugiej strony nie zostanie spełnione, zaliczka – w odróżnieniu od zadatku – podlega zwrotowi, chyba że strony postanowiły inaczej. Samo nazwanie przez strony umowy określonego świadczenia zaliczką (np. w umowie, a tym bardziej w poleceniu przelewu) nie przesądza jeszcze o tym, że strony rzeczywiście chciały wyłączyć skutki prawne. Podobnie samo nazwanie przez strony określonego świadczenia zadatkiem również nie ma decydującego znaczenia z punktu widzenia kwalifikacji prawnej, a przede wszystkim skutków prawnych poczynionego zastrzeżenia. Sama zatem użyta przez strony terminologia nie jest rozstrzygająca, niemniej jednak w braku jakichkolwiek innych danych pozwalających na ustalenie rzeczywistego zamiaru stron terminologii tej nie da się pominąć.

Odstąpienie i zatrzymanie zadatku

Szczególne skutki dania zadatku powstają w razie niewykonania umowy przez dłużnika z powodu okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność. Wierzyciel może wówczas – bez wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zatrzymać, a jeżeli sam go dał żądać kwoty dwukrotnie wyższej. Uprawnienie wierzyciela do odstąpienia od umowy i zatrzymania zadatku, względnie podniesienia żądania zapłaty sumy dwukrotnie wyższej, powstaje tylko o tyle, o ile niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Jeżeli wierzyciel sam wręczył zadatek, to w razie niewykonania umowy przez drugą stronę z przyczyn przez tę stronę zawinionych może on od umowy odstąpić i zażądać zapłaty sumy dwukrotnie wyższej przy zadatku o charakterze pieniężnym lub też domagać się wydania podwójnej ilości wręczonych rzeczy zamiennych.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz