Zabezpieczenie i zwrot kaucji gwarancyjnej w umowie o roboty budowlane

Zabezpieczenie i zwrot kaucji gwarancyjnej w umowie o roboty budowlane

Wykonawca a inwestor albo generalny wykonawca i podwykonawca mogą ustanowić umowne zabezpieczenie polegające na zatrzymaniu części kwoty wynagrodzenia należnego wykonawcy na poczet ewentualnych roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, roszczeń z tytułu gwarancji, rękojmi oraz roszczeń osób trzecich w stosunku do wykonawcy z powodu stwierdzonych wad lub usterek w robotach. Ustanowienie zabezpieczenia w tej formie nie jest równoznaczne z zawarciem umowy dotyczącej kaucji gwarancyjnej. Często wskazuje się, że potrącenie to nie będzie miało zastosowania, jeżeli podwykonawca wpłaci na konto głównego wykonawcy kwotę stanowiącą równowartość X% wynagrodzenia netto. A zatem niewątpliwie, gdyby wykonawca wpłacił kwotę zabezpieczenia na konto mielibyśmy do czynienia z kaucją gwarancyjną, która ma charakter realny. Zatrzymane wynagrodzenie miało pełnić zatem funkcję zbliżoną do kaucji gwarancyjnej, czyli zabezpieczać roszczenia inwestora z tytułu nienależytego wykonania umowy.

Gdyby umowa była sformułowana w taki sposób, iż najpierw ustalono by obowiązek podwykonawcy przeniesienia na rzecz wykonawcy własności określonej kwoty pieniężnej i jej wpłacenia tytułem kaucji, a następnie zawarły postanowienie, iż w przypadku braku wpłaty podwykonawca wyraża zgodę, aby wykonawca potrącił tę kwotę w określony sposób z każdej faktury, to wówczas rzeczywiście mogłoby dojść do potrącenia wierzytelności z tytułu wynagrodzenia z wierzytelnością z tytułu kaucji. Jak wskazał Sąd Najwyższy uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 19 stycznia 2011 r. V CSK 204/10 tego rodzaju zabezpieczenie jest często stosowane w umowach o roboty budowlane, jednakże jego charakter prawny zawsze musi być oceniany poprzez pryzmat postanowień umownych - czy strony chciały nadać zabezpieczeniu charakter kaucji gwarancyjnej czy też jako zabezpieczenie miało służyć zatrzymane wynagrodzenie wykonawcy, który po pierwsze godził się na wypłacenie tej jego części w innym terminie, niż określony w umowie, a po drugie zgadzał się, by inwestor przeznaczył je na pokrycie wierzytelności z tytułu roszczeń z rękojmi, nienależytego wykonania umowy itp. Fakt, że oba zabezpieczenia pełnią taką samą funkcję, nie oznacza, że jest tożsamy ich charakter prawny.

Umowa kaucji nie została zdefiniowana ustawowo (poza prawem bankowym), to zostały przez doktrynę określone cechy, które pozwalają na zakwalifikowanie danego stosunku prawnego jako umowy kaucji. Jest to umowa kauzalna (prawną przyczyną przysporzenia jest zabezpieczenie wierzytelności), nosząca cechy depozytu nieprawidłowego i realna, w której kaucjodawca przekazuje określoną ilość pieniędzy, a kaucjobiorca może z nich korzystać i zobowiązuje się do ich zwrotu. Następuje przeniesienie własności przedmiotu kaucji i przeniesienie posiadania (realny charakter umowy). Kaucja ma również charakter akcesoryjny, jest ściśle bowiem związana ze stosunkiem prawnym, który zabezpiecza.

Powszechnie używanego w kontraktach o roboty budowlane pojęcia „kaucja gwarancyjna” nie można odnosić do elementów konstrukcyjnych umowy kaucji, a można traktować je jedynie jako wyrażenie funkcjonujące w obrocie w sensie udzielenia zabezpieczenia należytego wykonania robót poprzez przyzwolenie zamawiającemu na niewypłacanie zamawiającemu w określonym czasie części wynagrodzenia. Ustalenie charakteru prawnego udzielonego w ten sposób zabezpieczenia uzależnione jest od treści umowy i wymaga badania w świetle konkretnych postanowień umownych. Nie można uznać, by zabezpieczenie należytego wykonania robót poprzez zatrzymanie wynagrodzenia nosiło cechy umowy kaucji, wobec nieprzeniesienia własności środków pieniężnych przez wykonawcę na rzecz inwestora. Gdyby istotnie zamiarem stron było zaliczenie kwoty przysługującej powodowi wierzytelności z tytułu wynagrodzenia na poczet kwoty, którą musiałby wpłacić z tytułu kaucji, musiałoby to znaleźć wyraźne odzwierciedlenie w treści umowy. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - V Wydział Cywilny z dnia 13 października 2015 r. VI ACa 588/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz