Sposób i staranność wykonywania umowy o roboty budowane i dzieło

Sposób i staranność wykonywania umowy o roboty budowane i dzieło

Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. Wykonanie zobowiązania polega na spełnieniu świadczenia przez dłużnika. Odnosi się to jednak nie tylko do spełnienia świadczenia w ścisłym znaczeniu, ale także do wykonywania przez dłużnika wszelkich innych obowiązków składających się na umowę.  Powinność uwzględniania celu społeczno-gospodarczego zobowiązania może być rozumiana jako nakaz takiego postępowania dłużnika, które nie tylko formalnie będzie odpowiadało jego obowiązkom, ale rzeczywiście doprowadzi do osiągnięcia społeczno-gospodarczego celu, dla osiągnięcia którego zobowiązanie zostało stworzone, do zaspokojenia interesu wierzyciela. Wątpliwe jest jednak, czy chodzi tu o obiektywny cel istnienia zobowiązań danego typu czy też o cel, dla którego stworzono konkretny stosunek zobowiązaniowy.

Ustalone zwyczaje oznaczają powszechnie stosowaną w danym czasie, środowisku i stosunkach społecznych praktykę określonego postępowania. Chodzi oczywiście o praktykę niesprzeczną z prawem ani z zasadami współżycia społecznego. Funkcją zwyczajów jest uproszczenie życia, zwolnienie jednostki z konieczności podejmowania decyzji (dokonywania wyborów) poprzez stworzenie gotowych wzorców postępowania w poszczególnych sytuacjach.  Obowiązek postępowania zgodnie ze zwyczajami istnieje tylko wówczas, gdy obie strony zobowiązania należą do grupy społecznej, w której dany zwyczaj panuje.

W większości wypadków spełnienie świadczenia jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, jeżeli z dłużnikiem nie współdziała we właściwy sposób wierzyciel. Ustanawia się ogólny obowiązek współdziałania wierzyciela z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania, odnosząc do tego obowiązku te same wzorce postępowania, które dotyczą dłużnika. Obowiązek ten dotyczy nie tylko współdziałania przy spełnianiu świadczenia (jeżeli współdziałanie takie jest potrzebne), ale także lojalności względem dłużnika i współpracy w wykonywaniu przez niego wszelkich obowiązków składających się na zobowiązanie. Minimum tej lojalności, obowiązujące wierzyciela w każdym zobowiązaniu, to nieprzeszkadzanie dłużnikowi w wykonywaniu jego obowiązków. Jest to jednak obowiązek szczególnego rodzaju, nałożony na wierzyciela przede wszystkim w jego własnym interesie, dla umożliwienia uzyskania przez niego należnego mu świadczenia.

Niezastosowanie się do któregoś z wzorców postępowania wymienionych wyżej oznacza nienależyte wykonanie zobowiązania, bądź jego niewykonanie w ogóle i może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą dłużnika bądź wierzyciela.

Staranność dłużnika

Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Dłużnik nie tylko ma spełnić świadczenie, czyli zrealizować nakazane mu zachowanie czy stan rzeczy (stanowiące zwykle końcowy etap czy efekt większego ciągu zachowań, rozmaitych czynności przygotowawczych i wykonawczych), ale w całym toku postępowania zmierzającego do spełnienia świadczenia ma działać zgodnie z obiektywnym wzorcem postępowania nazywanym "należytą starannością". Należyta staranność odnosi się zatem raczej do sposobu działania dłużnika niż jego wyniku. Przydatność tego zwrotu niedookreślonego wynika z faktu, że szczegółowe opisanie sposobu działania dłużnika w ustawie lub w czynności prawnej tworzącej zobowiązanie często jest niemożliwe, a niemal zawsze niecelowe, krępuje bowiem swobodę dłużnika, nie pozwalając mu dostosować jego postępowania do zmieniających się w nieprzewidywalny sposób okoliczności. Badanie spełnienia wymogów należytej staranności (zgodności postępowania dłużnika z wzorcem) następuje na etapie rozstrzygania o odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika, a zatem dopiero w razie stwierdzenia, że świadczenie nie zostało spełnione bądź zostało spełnione nienależycie – nie odpowiada treści zobowiązania.

Przez należytą staranność rozumiemy określony sposób postępowania mającego prowadzić do spełnienia świadczenia; pewien model, wzorzec skonstruowany z reguł postępowania (powinności). Chodzi tu o postępowanie oceniane pozytywnie; określenie "staranny" jest tu synonimem takich słów jak: ostrożny, zapobiegliwy, przezorny (przewidujący), rozważny, uważny, rozsądny. Konstruując zatem model właściwego postępowania dłużnika, bierzemy pod uwagę nie to, jakie są faktycznie stosowane sposoby postępowania w danej sprawie, ale jakie postępowanie jest wymagane, tzn. oczekiwane przez inne osoby; na jakie postępowanie liczy i jakiego postępowania spodziewa się otoczenie dłużnika.

Odpowiedzialność dłużnika uzależniona jest od jego winy, polegającej na negatywnej ocenie jego postępowania, wyrażającej się w możliwości postawienia mu zarzutu, że mogąc w określonych okolicznościach postąpić w sposób zgodny z treścią zobowiązania i wymogami należytej staranności, postąpił on inaczej (podjął niewłaściwą decyzję).

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz