Odszkodowanie ma postawić wierzyciela (inwestora) w takiej pozycji majątkowej, w jakiej znajdowałby się, gdyby umowa została należycie wykonane. Inwestor musi wykazać, że nie osiągnięto przewidzianego w umowie rezultatu. Odpowiedzialność kontraktowa nie ogranicza się jedynie do poszczególnych, wskazanych w kodeksie cywilnym postaci niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, lecz dotyczy każdego, nawet najdrobniejszego naruszenia zobowiązania, bez względu na okoliczność, na czym owo naruszenie polega. Każda więc rozbieżność pomiędzy prawidłowym spełnieniem świadczenia a rzeczywistym zachowaniem się dłużnika rodzi odpowiedzialność umowną. Co do zasady w sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzycielowi służy w pierwszej kolejności roszczenie o wykonanie zobowiązania w naturze, zgodnie z zasadą realnego wykonania zobowiązania. Tak długo więc, jak strony łączy więź zobowiązaniowa, a świadczenie jest możliwe do spełnienia – wierzycielowi przysługuje przede wszystkim roszczenie o wykonanie zobowiązania w naturze. Dopiero gdy uzyskanie świadczenia na drodze przymusu będzie niemożliwe, a jednocześnie nie zajdą jakiekolwiek przyczyny, określone prawem, skutkujące wygaśnięciem zobowiązania – wówczas naruszenie zobowiązania uprawniało będzie wierzyciela do żądania naprawienia szkody. Naprawienie szkody może nastąpić bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź, co najczęściej ma miejsce w stosunkach zobowiązaniowych, przez wypłacenie odpowiedniej sumy pieniężnej (odszkodowania).
Wykonawca robót odpowiada za szkodę wynikłą z niewykonania zobowiązania na podstawie art. 471 k.c. Szkodę zamawiającego w takiej sytuacji stanowi uszczerbek majątkowy, rozumiany jako różnica między aktualnym stanem majątku wierzyciela, a stanem hipotetycznym, jaki by istniał, gdyby zobowiązanie zostało wykonane. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy obiektu lub robót budowlanych i czy w ogóle zamierza ją naprawiać.
Szkoda w obiekcie lub pracach budowlanych
Szkoda to strata, którą poszkodowany poniósł. Ustalenie rozmiaru i wysokości szkody odbywa się przy zastosowaniu metody różnicowej (dyferencyjnej). Metoda ta polega na ustaleniu wartości obiektu lub prac budowlanych (dotkniętego zdarzeniem szkodzącym), istniejącej w rzeczywistości z wartością obiektu lub prac budowlanych ustaloną przy założeniu, że do zdarzenia szkodzącego nie doszło. W sprawach wad budowlanych obiektu lub prac budowlanych oznacza to konieczność porównania wartości rynkowej obiektu lub prac budowlanych z wartością tej nieruchomości ustaloną przy założeniu, że do zdarzenia szkodzącego (nienależytego wykonania umowy) nie doszło, a zatem – wykonał umowę należycie, czyli wybudował budynek, zgodnie z projektem, pozwoleniem na budowę i bez wad wykonawczych. Różnica między wartościami tych dwóch obiektu lub prac budowlanych stanowiłaby uszczerbek majątkowy. Rozmiar tej różnicy dawałby zatem podstawę do ustalenia odszkodowania mającego zniwelować uszczerbek w majątku powodów.
W wypadku gdy wybudowany przez wykonawcę budynek nie ma cech ustalonych przez strony w umowie, to bez wątpienia dochodzi do nienależytego wykonania zobowiązania, ale nie oznacza jeszcze wyrządzenia szkody. Inwestor, dążąc do zapewnienia stanu zgodności spornego budynku z umową, co do zasady może korzystać z roszczeń przewidzianych przez przepisy przewidujące odpowiedzialność wykonawcy robót za wady obiektu lub prac budowlanych z tytułu rękojmi. Jednak dokonanie wyboru reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej, uzależnia odpowiedzialność wykonawcę jedynie od tego, czy w majątku inwestora powstała szkoda, pozostawiając na uboczu kwestię zgodności budynku z umową. Okoliczność ta ma znaczenie dla oceny tego, czy doszło do nienależytego wykonania zobowiązania (wzniesienia budynku niezgodnego z umową, projektem budowlanym itp.), ale już nie dla rozmiaru szkody, która jest ustalana przy zastosowaniu metody różnicowej.
Uogólniając, jeżeli wykonawca wykonuje umowę nienależycie i dostarcza przedmiot świadczenia niezgodny z umową, ale nadający się do wykorzystania zgodnie z celem umowy, to w majątku inwestora powstaje szkoda tylko wówczas, gdy wartość tego majątku po wykonaniu umowy jest mniejsza niż wartość ta ustalona przy założeniu, że umowa zostałaby wykonana należycie. Jeżeli jednak mimo nienależytego wykonania zobowiązania wartość majątku wierzyciela jest taka sama jak w wypadku należytego wykonania umowy, to w majątku wierzyciela nie powstaje uszczerbek, mimo dostarczenia przez wykonawcę przedmiotu niezgodnego z umową.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.