Hipoteką łączną jest hipoteka, która obciąża więcej niż jeden przedmiot. Przedmiotem hipoteki łącznej mogą być nieruchomości gruntowe, lokalowe i budynkowe, ale także użytkowania wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu oraz wierzytelności zabezpieczone hipoteką. Hipoteka łączna może powstać z mocy samego prawa albo na podstawie umowy. W wypadkach określonych w ustawie możliwe jest obciążenie kilku nieruchomości hipoteką przymusową. Hipoteka łączna ciąży na wszystkich obciążonych nieruchomościach w pełnej wysokości. W razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca dotychczas nieruchomość ulega przekształceniu w hipotekę łączną, która obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział. Zabezpiecza ona niezmiennie te same wierzytelności i prowadzi to do stabilizacji przedmiotu zabezpieczenia. Przez podział nieruchomości należy rozumieć podział fizyczny i prawny, w wyniku którego w miejsce jednej nieruchomości powstaje kilka. Podziałem nieruchomości nie będzie podział geodezyjny gruntu na działki lub tylko podział fizyczny, wskutek którego nie powstają odrębne nieruchomości. Nieruchomości powstałe w wyniku podziału mogą stać się własnością różnych osób, np. w wypadku zniesienia współwłasności lub tej samej osoby, którą jest właściciel nieruchomości podzielonej.
Hipoteka łączna z mocy prawa powstaje:
1) z mocy samego prawa;
2) bez konieczności składania wniosku przez wierzyciela hipotecznego o obciążenie hipoteką wszystkich nieruchomości powstałych z podziału;
3) bez konieczności uzyskiwania zgody wierzyciela na podział nieruchomości i obciążenie nowo powstałych nieruchomości hipoteką łączną;
4) bez konieczności uzyskiwania zgody właścicieli poszczególnych nieruchomości, powstałych z podziału, na obciążenie ich nieruchomości hipoteką.
Wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka łączna z mocy prawa może dokonać według własnego uznania jej podziału pomiędzy poszczególne nieruchomości. Jako następstwo podziału w miejsce hipoteki łącznej powstaje kilka samodzielnych hipotek, z których każda obciąża tylko jedną nieruchomość, do wysokości sumy hipotecznej. W konsekwencji podziału hipoteki łączna suma wszystkich powstałych hipotek musi odpowiadać sumie całej podzielonej hipoteki. Dokonując podziału hipoteki, wierzyciel może zwolnić niektóre nieruchomości spod obciążenia hipotecznego. Po podziale hipoteki łącznej wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń z każdej z obciążonych nieruchomości, ale tylko do wysokości sumy ciążącej na niej hipoteki.
Kiedy nie powstanie hipoteka łączna na nieruchomości
Hipoteka łączna nie powstanie natomiast, gdy właściciel zbył udział w nieruchomości, gdyż wówczas nie dochodzi bowiem do podziału nieruchomości, a jedynie do przekształcenia własności nieruchomości we współwłasność w częściach ułamkowych. W razie zniesienia współwłasności nieruchomości hipoteka obciążająca część ułamkową nieruchomości obciąża tylko nieruchomość otrzymaną w wyniku zniesienia współwłasności przez współwłaściciela, którego udział był obciążony tą hipoteką niezależnie od tego, czy wielkość lub wartość nowo powstałej nieruchomości jest taka sama jak wielkość lub wartość ułamka, z którego nieruchomość ta powstała, jest od niego mniejsza albo większa. Hipoteka nie obciąża nieruchomości powstałych z pozostałych "ułamków".
Postanowienie umowy albo ugody sądowej znoszącej współwłasność, na mocy którego współwłaściciel nieruchomości, którego udział był obciążony hipoteką, nie otrzymuje spłaty lub dopłaty, jest nieważne. Notariusz powinien odmówić sporządzenia aktu notarialnego, który miałby zawierać taką klauzulę.
Hipoteka łączna umowna
Charakter hipoteki łącznej umownej jest inny niż hipoteki łącznej z mocy prawa. Jest to bowiem hipoteka powstała w wyniku czynności prawnej. Może być ustanowiona na nieruchomościach będących własnością różnych osób. Wpis do każdej z ksiąg wieczystych współobciążonych nieruchomości ma charakter niezbędny. W celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość. Przedmiotem hipoteki łącznej mogą być więc np. same nieruchomości gruntowe, ale można nią obciążyć jednocześnie, np. nieruchomość gruntową, użytkowanie wieczyste oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Dopuszczalne jest także obciążenie hipoteką łączną umowną części ułamkowych różnych nieruchomości lub nawet tej samej. Hipoteka łączna umowna może obciążać kilka nieruchomości, dla których księgi wieczyste prowadzi ten sam sąd rejonowy bądź różne sądy rejonowe. Właścicielem przedmiotów obciążanych hipoteką łączną umowną może być ta sama osoba albo kilka osób osobno lub łącznie.
Jeżeli jest sprzedawana stosunkowo nieznaczna część nieruchomości obciążonej hipoteką, a wartość pozostałej części nieruchomości zapewnia wierzycielowi dostateczne zabezpieczenie, sprzedawca lub kupujący mogą żądać, aby wierzyciel zwolnił sprzedawaną część od obciążenia.
Hipoteka łączna powstaje sukcesywnie wraz z jej wpisem w księgach wieczystych prowadzonych dla kolejnych nieruchomości mających stanowić przedmiot łącznego obciążenia. Z pierwszym wpisem powstaje hipoteka umowna pojedyncza na jednej nieruchomości, a wraz z kolejnymi wpisami – hipoteka łączna obciążająca kolejne nieruchomości. Hipoteka łączna umowna może powstać także w wyniku rozszerzenia przedmiotu hipoteki umownej pojedynczej o kolejną nieruchomość.
Wierzyciel mający hipotekę łączną umowną ma prawo zaspokoić swoje roszczenia z jednej z obciążonych nieruchomości, z kilku z nich lub ze wszystkich według swego wyboru, jednak tylko do wysokości sumy hipotecznej.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.