Dobra i zła wiara posiadacza przy zasiedzeniu nieruchomości, gruntu czy ziemi

Dobra i zła wiara posiadacza przy zasiedzeniu nieruchomości, gruntu czy ziemi

Istnieją dwie przesłanki warunkujące nabycie prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie: posiadanie samoistne i upływ czasu (dwadzieścia lub trzydzieści lat). Dobra wiara nie jest natomiast samodzielną przesłanką zasiedzenia, ma natomiast wpływ na długość okresu posiadania wymaganego dla nabycia własności. Posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, czyli włada nieruchomością samodzielnie we własnym imieniu i z reguły we własnym interesie, a na zewnątrz - przez otoczenie - postrzegany jest jak właściciel.

Podobnie jak w innych przepisach, pojęcie dobrej albo złej wiary nie zostało zdefiniowane. Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo. Dobrą wiarę określa się też niekiedy w ujęciu negatywnym - dobra wiara posiadacza występuje wtedy, gdy z przyczyn usprawiedliwionych (a więc bez niedbalstwa) nie wie on o tym, że nie przysługuje mu prawo własności. Dobra albo zła wiara opisuje stan świadomości posiadacza i w tym znaczeniu ma charakter subiektywny. Dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa. Dopuszcza się traktowanie, w pewnych sytuacjach, posiadacza w złej wierze (tj. takiego który wiedział lub powinien był wiedzieć, że nie jest właścicielem) na równi z posiadaczem w dobrej wierze, jeżeli przemawiają za tym, ze względu na szczególne okoliczności sprawy, zasady współżycia społecznego.

Bardzo często, choć nie zawsze, o ocenę dobrej lub złej wiary to rozstrzygającym momentem dla jej oceny jest moment uzyskania posiadania. Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają bez wpływu na tę ocenę i w konsekwencji na długość potrzebnego dla nabycia własności przez zasiedzenie, co potwierdza wykładnia gramatyczna art. 172 § 1 kodeksu cywilnego , w którym ustawa kładzie akcent na chwilę uzyskania posiadania, a pośrednio także z brzmienia art. 176 § 1 kodeksu cywilnego. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91 której nadał moc zasady prawnej przychylił się do tzw. tradycyjnego rozumienia tych pojęć, wyrażając przy tym pogląd, że dobra wiara i - będąca jej przeciwstawieniem - zła wiara pełnią tę samą funkcję (zapewnienie bezpieczeństwa obrotu) we wszystkich stosunkach prawnorzeczowych. Ostatecznie zatem wejście w posiadanie nieruchomości lub jej części bez zachowania formy aktu notarialnego jednoznacznie przesądza, iż mamy do czynienia ze złą wiarą posiadacza samoistnego.

Doliczenie posiadania poprzednika

Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Przepisy przejściowe

Przepis art. 172 k.c. w pierwotnym brzmieniu obowiązującym do nowelizacji wchodzącej w życie 01.10.1990 r., przewidywał dwudziestoletni termin nabycia nieruchomości przez posiadacza w złej wierze. Zgodnie z art. 9 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny z dnia 28.07.1990 r. do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Przy czym, zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1993 roku w sprawie o syng. akt II CRN 89/93 do przypadków zasiedzenia, które nastąpiło przed wejściem w życie ustawy nowelizującej (1 X 1990 r.) będą miały zastosowanie 10-letnie i 20-letnie okresy posiadania, przewidziane w art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed tą datą. Art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym obecnie przewiduje 20 - letni termin zasiedzenia dla posiadacza w dobrej wierze i 30 - letni termin zasiedzenia dla posiadacza w złej wierze. Zgodnie z art. XLI § 1 ustawy z dnia z dnia 23.04.1964 r. przepisy wprowadzające kodeks cywilny do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego, stosuje się od tej chwili przepisy tego kodeksu; dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa przez zasiedzenie. Jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (§ 2). Przypominam, że przed wejściem w życie kodeksu cywilnego kwestie dotyczące zasiedzenia regulowane były przez przepisy dekretu z dnia 11.10.1946 r. Prawo Rzeczowe, obowiązującego od dnia 01.01.1947 r.

Skutki zasiedzenia

Skutek zasiedzenia polega na nabyciu własności przez samoistnego posiadacza i jej utracie przez dotychczasowego właściciela; następuje z mocy prawa, bez dodatkowych czynności czy umowy, w dacie upływu terminu. Nabycie własności na podstawie zasiedzenia ma charakter nabycia pierwotnego. Prawo nabywcy powstaje niezależnie od prawa poprzedniego właściciela. Nie występuje między nimi następstwo prawne. Zasadą jest, że przy nabyciu pierwotnym wygasają dotychczasowe obciążenia prawa. W przypadku jednak zasiedzenia, wyjątkowo, ograniczone prawa rzeczowe obciążające nieruchomość nie wygasają.

 

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz