Odstąpienie, rozwiązanie i wypowiedzenie umowy o roboty budowlane i dzieło

Odstąpienie, rozwiązanie i wypowiedzenie umowy o roboty budowlane i dzieło

Przypadki uprawniające do odstąpienia od umowy o roboty budowlane lub dzieła są przez strony kształtowane bardzo różnie. Z punktu widzenia zamawiającego możliwe jest ustalenie, przykładowo, następujących przypadków odstąpienia:

1) jeżeli wykonawca wykonuje roboty w sposób sprzeczny z umową, dokumentacją techniczną, normami technicznymi;

2) jeżeli wykonawca z własnej winy nie przystąpi i nie rozpocznie wykonywania robót w terminie 14 dni od daty protokolarnego przekazania terenu robót lub przerwie je na okres ponad 14 dni bez zgody lub polecenia zamawiającego;

3) jeżeli kierownik budowy wstrzyma wykonywanie robót budowlanych;

4) jeżeli wykonane roboty mają istotne wady, które nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie;

5) jeżeli opóźnienie w wykonaniu węzłowych elementów robót określonych w harmonogramie przekracza 30 dni;

6) jeżeli wykonawca utraci płynność finansową i w wyniku tego zostanie wszczęte postępowanie upadłościowe lub układowe z wierzycielami na wniosek wykonawcy;

7) dopóki roboty nie zostały ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w takim wypadku zamawiający może odliczyć to, co wykonawca oszczędził z powodu niewykonania robót.

Z kolei z punktu widzenia wykonawcy, przyczynami odstąpienia mogą być:

1) wszczęcie postępowania układowego (restrukturyzacyjnego), ogłoszona upadłość lub likwidacja zamawiającego;

2) zwłoka (albo opóźnienie) w zapłacie wynagrodzenia;

3) niedostarczenie gwarancji zapłaty;

4) nieprzystąpienie do odbioru mimo spełnienia przez wykonawcę przesłanek do dokonania odbioru.

Strony powinny określić sposób wykonania prawa odstąpienia od umowy. Na przykład odstąpienie od umowy następuje listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub pismem złożonym w siedzibie wykonawcy/zamawiającego, za pokwitowaniem, z chwilą otrzymania oświadczenia o odstąpieniu przez stronę, do której jest adresowane.

Jeżeli do wykonania umowy o roboty budowlane lub dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Prawo odstąpienia od umowy jest uprawnieniem prawo kształtującym, jest jednostronnym, skierowanym do adresata oświadczeniem woli i powodującym zniweczenie skutków prawnych uprzednio zawartej umowy. Odstąpienie prowadzi do powstania fikcji prawnej, zakładającej, że umowa nie została zawarta. Źródłem odstąpienia od umowy może być zarówno czynność prawna jak i ustawa. Przepisy regulujące umowę o dzieło lub roboty budowlane nie zawierają postanowień szczególnych, określających, czy i w jakim zakresie na zamawiającym ciąży obowiązek współdziałania z przyjmującym zamówienie przy wykonywaniu umowy. Analiza istoty umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane prowadzi zaś do wniosku, że o tym, czy i w jakim zakresie taki obowiązek współdziałania obciąża zamawiającego, decyduje bądź właściwość wykonywanej umowy (bez współdziałania zamawiającego wykonanie umowy nie jest w ogóle możliwe), bądź też treść umowy. W innych natomiast wypadkach, chociażby nawet za współdziałaniem przemawiał interes przyjmującego zamówienie, nie może on żądać współdziałania od zamawiającego. Trzeba przy tym zauważyć, że przyjmujący zamówienie z reguły nie jest zainteresowany osiągnięciem za wszelką cenę współdziałania zamawiającego. Jego celem nie jest bowiem samo wytworzenie dzieła. Wytworzenie dzieła stanowi jedynie środek realizacji celu podstawowego, jakim jest uzyskanie wynagrodzenia. Współdziałanie stron umowy o dzieło lub umowy o roboty budowlane w praktyce z reguły polega na dokonywaniu czynności faktycznych lub prawnych, koniecznych z punktu widzenia procesu wytwarzania (np. dostarczenie planów, materiałów, udzielenie wskazówek), bądź też na umożliwieniu przyjmującemu zamówienie wykonania zdjęć, wpuszczeniu na teren budowy, udostępnieniu pomieszczeń itp.

Jeżeli przedmiotem umowy jest projekt budowlany, często np. architekt przyjmujący zamówienie, bez roboczych ustaleń z zamawiającym, nie będzie w stanie spełnić świadczenia. Jeżeli z kolei wykonanie umowy o roboty budowlane lub dzieła wymaga dostarczenia projektów, uzgodnień, zgód czy też zezwoleń, uchylanie się przez zamawiającego od zadośćuczynienia tym obowiązkom unicestwi możliwość wykonania umowy o roboty budowlane lub dzieła. Przy czym wymaga podkreślenia, że konkretne przejawy współdziałania muszą wynikać z treści umowy łączącej strony.

Brak współdziałania dotyczy wszystkich stadiów wykonania umowy, w tym jej zakończenia. Może mieć postać koniecznego działania lub zaniechania. Jeżeli według umowy stron wykonanie zamówionych robót budowlanych lub dzieła wymaga współdziałania zamawiającego, a ten nie współdziała, przyjmujący zamówienie może od umowy odstąpić. Na pozwanej jako zamawiającej w tej sytuacji ciąży obowiązek zapłacenia wynagrodzenia, mimo niewykonania umowy w części. Wynagrodzenie to ulega jednak zmniejszeniu o kwotę zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie wskutek niewykonania umowy. Argumenty systemowe i funkcjonalne przemawiają za uznaniem, że w razie braku koniecznego współdziałania ze strony zamawiającego, co stanowi przeszkodę do wykonania umowy o roboty budowlane lub dzieła , przyjmującemu zamówienie przysługuje zarówno prawo odstąpienia od umowy jak i żądanie zapłaty wynagrodzenia, przy czym ciężar dowodu co do wysokości oszczędności po stronie przyjmującego zamówienie spoczywa na zamawiającym, on to bowiem z tego wywodzi skutki prawne. Oszczędnością nie jest przy tym samo zaoszczędzenie czasu wykonawcy i jego osobistego trudu. Pojęcie "oszczędności" nie może być utożsamiane z "obniżoną wartością dzieła za wady i niedoróbki". Będą to natomiast np. niezakupione materiały i inne koszty które przyjmujący zamówienie poniósłby, gdyby umowy o roboty budiwlane lub dzieło zostało wykonane.

Na gruncie art. 494 kodeksu cywilnego regulującego skutki prawne odstąpienia od umowy przyjmującemu zamówienie po odstąpieniu od umowy przysługują w nowym stanie prawnym, zaistniałym na skutek złożenia kształtującego prawo oświadczenia o odstąpieniu, innego rodzaju roszczenia. Po pierwsze, może on żądać zwrotu tego, co świadczył. Choć co do zasady w ramach obowiązków z art. 494 k.c. druga strona umowy winna to, co otrzymała dotąd od niego w ramach wykonywania zobowiązania, zwrócić w naturze, to jednak w przypadku umowy o dzieło obejmujące wykonanie prac remontowych czy wykończeniowych, o ile nie jest możliwy zwrot świadczenia wykonawcy w naturze, inwestor na podstawie art. 494 k.c. obowiązany jest zwrócić mu równowartość jego świadczenia obliczonego po cenach rynkowych, co sprowadza się do wyliczenia kosztorysowej wartości wykonanych przez niego robót (tak np. w wyroku SN z dnia 23 stycznia 2015 r., V CSK 197/14, niepubl.). Trzeba w tym miejscu jasno zaznaczyć, że wartość robót nie jest tym samym, co kwota umówionego za ich wykonanie wynagrodzenia i choć obie te wielkości mogą sobie odpowiadać, to jednak z samego faktu ustalenia wynagrodzenia w określonej kwocie w żadnym razie nie można wyprowadzić automatycznie wniosku, że suma ta jest tożsama z wartością robót. Ponadto jeśli w związku z niewykonaniem zobowiązania wynikła dla powoda jakaś szkoda, może on dochodzić od inwestora jej wyrównania.

 

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz